กลุ่ม วิตามินเอ มีหน้าที่สำคัญไหม?

วิตามินเอ มีหน้าที่สำคัญต่อการเจริญเติบโต ระบบภูมิคุ้มกัน ดวงตาและสุขภาพโดยรวม มีอยู่ในอาหารตามธรรมชาติ และยังสามารถบริโภคผ่านอาหารเสริม แต่ถ้าได้รับวิตามินเอมากเกินไปอาจเป็นอันตรายและให้โทษแก่ร่างกายได้

วิตามินเอ คืออะไร

วิตามินเอเรียกอีกอย่างว่าเรตินอล เป็น 1 ใน 4 ของวิตามินที่ละลายได้ในไขมันและน้ำมันได้ ซึ่งส่วนใหญ่ถูกเก็บไว้ที่ตับของเรา มีส่วนช่วยในการเจริญเติบโต และพัฒนาการของร่างกาย นอกจากนี้ยังมีความสำคัญต่อการจดจำของเซลล์ การมองเห็น ช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง และส่งเสริมระบบสืบพันธุ์

วิตามินเอ มีอะไรบ้าง

วิตามันเอจากแหล่งอาหารมี 2 กลุ่มที่แตกต่างกัน

• แหล่งที่มาจากสัตว์: พรีฟอร์มวิตามินเอ อยู่ในรูปแบบวิตามินอยู่แล้ว (เรตินอลและเรตินิลเอสเทอร์) เป็นวิตามินเอที่พร้อมใช้งาน พบในเนื้อสัตว์ สัตว์ปีก ปลา และผลิตภัณฑ์จากนม
• แหล่งที่มาจากพืช: โปรวิตามินเอ กำลังจะเป็นวิตามินเอ (แคโรทีนอยด์) เป็นวิตามินเอที่ไม่พร้อมใช้งาน โดยทั่วไปแล้วเป็นสารตั้งต้นของวิตามินที่พบในพืช และจะถูกแปลงเป็นวิตามินเอในรูปแบบที่ใช้งานได้ เช่น เรตินอลในร่างกายของเรา ตัวอย่างที่พบบ่อยที่สุดคือ "เบต้าแคโรทีน"

เบต้าแคโรทีนเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ สารต้านอนุมูลอิสระปกป้องเซลล์จากความเสียหายที่เกิดจากสารที่เรียกว่าอนุมูลอิสระ

อนุมูลอิสระมีส่วนเกี่ยวข้องกับ

• มีส่วนทำให้เกิดโรคบางชนิดในระยะยาว
• มีบทบาทต่อการเสื่อมชราของร่างกาย

แหล่งอาหารที่มีวิตามินเอ

อาหารจากสัตว์และพืชหลายชนิดมีวิตามินเอ การรับประทานอาหารหลัก 5 หมู่ที่มีความหลากหลายนั้นเต็มไปด้วยสารอาหารครบถ้วน การได้รับวิตามินเอจากแหล่งธรรมชาติอาจเพียงพอสำหรับความต้องการในแต่ละวัน

อาหารที่มีพรีฟอร์มวิตามินเอสูงที่สุด ได้จาก

• ไข่แดง
• ตับ
• น้ำมันตับปลา
• ปลาแซลมอน
• ปลาแมคเคอเรล
• ปลาเทราท์
• เชดดาร์ชีส
• นมและชีส

วิตามินเอมักมาจากแหล่งอาหารจากสัตว์ แต่ร่างกายของเราก็สามารถผลิตวิตามินเอได้จากสารประกอบบางชนิดที่พบในอาหารจากพืชเรียกว่า "แคโรทีนอยด์"

อาหารที่มีโปรวิตามินเอสูง เช่น เบต้าแคโรทีน ได้จาก

• มันฝรั่งหวาน
• ฟักทอง
• แครอท
• ผักคะน้า
• ผักโขม
• กระหล่ำปลี
• แคนตาลูป
• มะละกอ
• พริกแดง

แคโรทีนอยด์พบในผักและผลไม้ในปริมาณต่างๆ เช่น ผักและผลไม้สีเขียวเข้ม ส้ม สีเหลือง และสีแดง มีแคโรทีนอยด์หลายชนิดที่มีหน้าที่แตกต่างกันในร่างกาย เช่นแคโรทีนอยด์บางชนิดที่เราคงเคยได้ยิน ได้แก่ เบต้าแคโรทีนที่สามารถเปลี่ยนเป็นวิตามินเอได้ในร่างกาย

วิตามินเอ มีหน้าที่อะไร

วิตามินเอมีส่วนช่วยในการทำงาน ของร่างกายที่สำคัญหลายประการ ได้แก่

• ช่วยบำรุงสายตา: วิตามินเอเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการรักษาเซลล์ที่รับรู้แสงในดวงตา วิตามินเอช่วยในการผลิตเม็ดสีเหล่านี้
• เสริมภูมิต้านทาน: การขาดวิตามินเอบั่นทอนการทำงานของภูมิคุ้มกัน เพิ่มความไวต่อการติดเชื้อ
• การเจริญเติบโตของร่างกาย: วิตามินเอมีความจำเป็นต่อการเจริญเติบโตของเซลล์ในร่างกาย
• การเจริญเติบโตของเส้นผม: มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของเส้นผมอีกด้วย การขาดสารอาหารทำให้ผมร่วงหรือผมร่วง
• การสืบพันธุ์: วิตามินเอช่วยรักษาภาวะเจริญพันธุ์ มีบทบาทในการพัฒนาตัวอสุจิของเพศชายและไข่ของเพศหญิง และมีความสำคัญต่อพัฒนาการของทารกในครรภ์

อาการเมื่อขาดวิตามินเอ

การขาดวิตามินเอ อาจเป็นผลมาจากการบริโภคที่ไม่เพียงพอ การดูดซึมไขมันที่บกพร่อง หรือความผิดปกติของตับ การขาดสารอาหารจะลดทอนภูมิคุ้มกันและการสร้างเม็ดเลือด

อาการทั่วไปของการขาดสารอาหารในระยะแรก ได้แก่ ตาบอดกลางคืน เมื่อดำเนินไปต่อไปอาจนำไปสู่อาการที่ร้ายแรง เช่น

• ตาแห้ง: ภาวะขาดสารอาหารอย่างรุนแรงอาจทำให้เกิดซีโรฟาธาลเมีย ซึ่งเป็นภาวะที่ตาแห้งซึ่งเกิดจากการสร้างน้ำตาน้อยลง
• ตาบอด: การขาดวิตามินเอ อย่างร้ายแรงอาจทำให้ตาบอดได้
• ผมร่วง: หากขาดวิตามินเอ ผมของเราจะเริ่มร่วง
• ปัญหาผิว: การขาดสารอาหาร นำไปสู่สภาพผิวหนังแห้งและหยาบกร้าน
• ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ: ได้รับวิตามินเอที่ไม่เพียงพอ มีแนวโน้มที่จะติดเชื้อเพิ่มขึ้น

กินวิตามินเอมากเกินมีโทษ

การกินวิตามินเอเกินขนาดทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่เรียกว่า ภาวะวิตามินเอสูง ซึ่งพบได้ไม่บ่อยนักแต่ส่งผลเสียต่อสุขภาพ สาเหตุหลักมาจากการได้รับประทานวิตามินเอ ในปริมาณที่มากเกินไปจากอาหารเสริม และน้ำมันตับปลา

ผลข้างเคียงจากการกินวิตามินเอในปริมาณมากและโทษที่ตามมา ได้แก่

• เหนื่อยล้า
• ปวดหัว
• หงุดหงิด
• อาการปวดท้อง
• ปวดข้อ
• เบื่ออาหาร
• อาเจียน
• มองเห็นภาพซ้อน
• ปัญหาผิว
• การอักเสบในปากและดวงตา

หากรับประทานวิตามินเอในปริมาณมาก ในกรณีที่รุนแรงอาจส่งผลให้โคม่าและเสียชีวิตได้

บทส่งท้าย

วิตามินเอเป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อการทำงานหลายอย่างในร่างกาย มีความสำคัญต่อการทำงานของภูมิคุ้มกัน สุขภาพตา การสืบพันธุ์ และพัฒนาการของทารกในครรภ์ การขาดวิตามินเอและการกินเกินขนาด อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงต่อร่างกาย ดังนั้นในมื้ออาหารควรประกอบไปด้วยผักใบเขียวกับผลไม้สีเข้ม ตับและไข่แดง นอกจากจะได้รับสารอาหารที่จำเป็นอย่างครบถ้วน อีกทั้งยังมีประโยชน์ต่อร่างกายอีกด้วย